Japon araştırmacılar insan üzerinde ilk kez indüklenmiş pluripotent kök hücrelerin (IPSc) kullanıldığı ameliyatı gerçekleştirdiler. Bu gelişme yenilenebilir tıp alanı adına büyük bir adım olarak değerlendiriliyor.

Klinik testlerde tıp dünyasında makula dejenerasyonu olarakta bilinen ilerleyen yaşa paralel olarak retinada görmede önemli bir bölge olan tabakanın bozulması ile oluşan görme bozukluğuna sahip bir hastaya indüklenmiş pluripotent kök hücreler (IPSc) ile üretilmiş retinal pigment hücreleri başarı bir operasyonla belirlenen bölgeye nakledildi. Bu rahatsızlığın yaşlılarda körlüğe neden olduğu bilinmektedir. Bu gelişme IPS hücrelerinin 2007 yılındaki keşfinden bu yana ilk kez klinikte uygulanması nedeni ile bu sahaları etkilemeye başladığının da bir göstergesi oldu.

Ameliyatta görev alan araştırmacılar hastanın durumunun stabil olduğu ve bir hafta içerisinde taburcu edileceğini belirttiler. 12 Eylül 2014’de Kobe’deki RIKEN gelişim biyolojisi merkezinde (CDB) araştırmacı olan Prof. Masayo Takahashi liderliğindeki ekip tarafından gerçekleştiren ameliyatta IPS hücrelerinin güvenli bir şekilde hastaya nakil edildiği ve buna benzer beş hasta daha üzerinde bu operasyonları sürdürmeyi planladıklarını belirttiler.

Prof. Takahashi operasyonu gözlemlediğinde IPS hücrelerinin naklinin hastalara umut verici bir kapı açacağından emin olduğunu, bu teknolojinin klinik sahalarda daha çok yer edinmesi için elinden geleni yapacağını belirtti. Operasyonda görev alan Kobe’deki Biyomedikal Araştırmalar ve Yenilik Hastanesi'nin göz bölümünden Dr. Yasuo Kurimoto, hastanın iyi yönde gelişme gösterdiğinin sinyallerini aldıklarını bildirdi.

Dr. Kurimoto hastasının kendilerine; "artık önlüklerinizin beyaz olduğunu daha iyi görebiliyorum" dediğini belirtti. Kurimoto hastasının durumunun bir gecede iyileşeceğini hiç tahmin edemediklerini söylerken bunun muhtemelen transfer edilen hücrelerin iyi çalışması ve sorunlu bölgenin iyileşmesi ile alakalı olması gerektiğini belirtirken, kesin bir yargıya varma hususunda dikkatli olunması gerektiğinin de altını çiziyor. RIKEN; 70’li yaşlarda Japonya’nın Hyogo eyaletinde ikamet eden hastanın makula dejenerasyonu nedeni ile görme bozukluğu çektiğini ve mevcut tedavilerin hastaya çözüm olamadığını belirtti.

2013 Temmuz ayında IPS hücre ameliyatları için Japon Sağlık Bakanlığı'ndan izin çıkması üzerine araştırmacılar hastanın deri hücrelerini toplayarak genetik müdahaleler ile bu hücreleri İndüklenmiş pluripotent kök hücreleri dönüştürdüler daha sonra yine bir takım genetik müdahaleler ile bu hücreler Retinal pigment hücrelerine dönüştürüldü. Tüm bu süreç 10 ay sürdü. Ameliyat sırasında doktorlar hastanın sağ göz retina arkasında zarar görmüş hücreleri ve temel olmayan damarları 3 mm uzunluğunda 1,3 mm genişliğindeki bölgeden aldılar ve bu bölgeye laboratuvar ortamında üretilmiş sağlıklı hücreleri yerleştirdiler.  Önümüzdeki 4 ay boyunca araştırmacılar hastayı kontrol altında tutacak ve yapılan operasyonun herhangi bir yan etkisi olup olmadığını, bunun yanı sıra hastalığın nüks edip etmeyeceğini gözlemleyecekler.

IPS hücreleri için şu ana kadar en önemli sorun onların kanser hücrelerine dönüşüp dönüşemiyeceği üzerineydi. Araştırmacılar geliştirdikleri bir teknik ile kanser oluşturabilecek faktörleri IPS hücrelerinin programından çıkardılar. Ayrıca, hastaya nakledilen IPS hücrelerinin herhangi bir anormallik taşımadığı da operasyon ekibi tarafından belirtiliyor.

IPS hücrelerinin kaşifi 2012 Fizyoloji ve Tıp Nobel ödülünün sahibi Kyoto Üniversitesi’nden Prof. Shinya Yamanaka’da bu ameliyattın gerçeklemesi adına araştırmacılara yardımda bulundu. Prof. Yamanaka, günümüz modern tıbbının tüm olanaklarını kullanarak operasyon için oluşabilecek bütün potansiyel riskleri minimum seviyeye indirdiklerini belirterek, projeye duyduğu güveni dile getirdi.

Referans:

The Asahi Shimbun