Beyin araştırmacıları yaşlandıkça beyin plastisitesinin azaldığı ve buna bağlı olarak öğrenme hızının da yavaşladığına inanıyorlardı. Son zamanlarda yapılan bir çalışmada aslında yaşlılarında en az gençler kadar görsel temalı hususları öğrenme kabiliyetlerini sürdürdüğünü fakat ileri yaşlardaki bireylerde öğrenme derecesini gösteren plastisitenin gençlere göre beynin farklı bölümlerinde oluştuğunu gösteriyor.

Yaşlanma ile beyin faaliyetlerinin yavaşladığı ve buna bağlı olarak beyin plastisitesin azalarak öğrenme kabiliyetinde noksanlıklar oluşturduğu geniş bir kesim tarafından kabul ediliyor. Araştırmacılar son çalışmalarında öğrenme kabiliyetinin ilişkili olduğu beyin plastisitesinin yaşlılarda da devam ettiğini fakat genç bireylere göre beynin farklı noktalarında oluştuğunu gösteriyor.

Yaşlıların yeni bir şey öğrenme süreçlerini inceleyen araştırmacılar, beynin beyaz maddesine bağlantılı olarak önemli değişiklikler olduğunu tespit ettiler. Beyaz madde beyin ağlarını veya sinyal iletimini hızlandıran miyelin kılıflar ile kaplı aksonları bulundur. Sinirbilimciler gençlerde öğrenme sırasında beynin korteks bölgesinin plastisite gösterdiğini tespit etmişlerdi.

Araştırma ekibinde bulunan Dr. Takeo Watanabe, yaşlandıkça beynin korteks bölgesindeki plastisitenin azaldığını düşündüklerini fakat çalışmalarının bu bölgenin en azından görsel öğrenmede yaşlılığa rağmen aktifliğini sürdürdüğünü gözlemlediklerini belirtiyor.

Çalışma ekibi 65-80 yaş aralığında 18 gönüllü ve 19-32 yaş aralığında 21 gönüllü üzerinden yürüttüğü deneylerinde gönüllülere görsel kapsamda ödevler verip onların performanslarını 1 hafta boyunca laboratuvar ortamında gözlemlemişler. Deney sırasında bir ekrana düzgün oryantasyonda çizgilerin aktığı bir görüntü yansıtılıyor ve her bireyden bu oryantasyonun dışına çıkan çizgileri gördüklerinde ellerindeki butona basıp bunu kaydetmeleri istenmiş.

Her bireyde farklılıklar görünse de yaşlı deneklerin düzeni bozan çizgileri görme ortalaması, genç deneklerin ortalamasına yakın çıkmış.  Fakat araştırmacılar öğrenme yetkinliğini sadece bununla sınırlı kalarak anlamaya çalışmamışlar; bunun yanı sıra her deneğin deney öncesi ve sonrası beyin görüntülerini alıp kortekste oluşan plastisiteleri tespit etmişler, sonuçlar beyaz maddedeki değişimleri ispatlar nitelikte çıkmış.

Beyin görüntülemelerinde odaklanılan noktalar görsel öğrenmenin sorumlu olduğu bölgeler ve gri madde (öncül öğrenme) bölgesidir. Araştırmacılar stratejik olarak aynı çizgi desenlerinin üzerinde değişimler yapıp bireylerde gerçekten uyarılan bölgelerin hedefledikleri bölge olduğundan emin olmaya çalışmışlar.

Sonuçların analizleri yapıldığında araştırma ekibi önemli bulgulara ulaşmış. Bunlar;

• Görsel öğrenme sırasında korteks bölgesinin gençlerde daha fazla değişime uğradığı buna karşılık yaşlılarda ise beyaz maddede yoğun değişikliklerin görüldüğü tespit edilmiş.
• Her iki gönüllü grubunda da görme ile alakalı bölgelerin özel bölümlerinde değişiklikler kaydedilmiş.

Araştırmacılar bu çalışmada bir başka önemli bulguya daha ulaşmışlar. Yaşlı deneklerin sonuçları detaylı incelediklerinde beyaz maddedeki değişimler bu grubu iyi veya kötü öğrenme kabiliyetlerine sahip bireyler olmak üzere iki alt gruba ayırmış. İyi öğrenme kabiliyeti gösterenlerin beyaz maddelerindeki değişim, kötü öğrenme kabiliyeti gösterenlere göre daha yoğun şekilde gözlemlenmiş. Çalışma bu farklılığın neden kaynaklandığı hususunda bir açıklama getirmiyor. Ayrıca, bu çalışma neden beyaz maddenin iyi öğrenme kabiliyetine sahip olmada etkili olduğuna yönelik bir açıklama getirmese de bunun bir nedeninin sinyal iletim hızını arttırmasından kaynaklanıyor olduğu düşünülmektedir.

Sonuç olarak yaşlılar için şu söylenebilir ki; ileri yaşla birlikte beynin plastisitesinin de azalacağı yönünde bir gereksinim söz konusu değildir.

Referanslar:

1. Yuko Yotsumoto, Li-Hung Chang, Rui Ni, Russell Pierce, George J. Andersen, Takeo Watanabe, Yuka Sasaki. White matter in the older brain is more plastic than in the younger brain. Nature Communications, 2014; 5: 5504
   
2. Sciencedaily “Many older brains have plasticity, but in a different place”
   

Görsel kaynak: Tryfonov / Fotolia